W lipcu 2023 r. została przyjęta nowelizacja kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz innych ustaw, czyli tzw. Ustawa Kamilka. Z tego tytułu wzrosła rola i odpowiedzialność podmiotów, w których przebywają osoby poniżej 18. roku życia - pojawiła się m.in. konieczność wprowadzenia standardów ochrony małoletnich. Ustawa weszła w życie 15 lutego br., a od 15 sierpnia bieżącego roku, nowe przepisy będą już w pełni egzekwowane przez organy kontrolne. Np. instytucje samorządowe, Państwowa Inspekcja Pracy, Narodowy Fundusz Zdrowia - mogą nałożyć karę w przypadku stwierdzenia braku tych procedur.

Rezultatem Ustawy Kamilka jest m. in. Krajowy Plan Działania na rzecz ochrony dzieci przed przemocą i przestępstwami na tle seksualnym. Ustawa wymaga również wdrożenia standardów ochrony małoletnich w placówkach prowadzonych przez Kościół.

Przygotowaniem "Standardów Ochrony Małoletnich", które oprócz procedur i działań przewidzianych przez „Ustawę Kamilka”, będą uwzględniały także przygotowane przez Papieską Komisję ds. Ochrony Małoletnich "Uniwersalne Ramy do Wytycznych" w odniesieniu do instytucji kościelnych zajmuje się Centrum Ochrony Dziecka kierowane przez o. Adama Żaka.

- Jeżeli chodzi o przygotowywanie się do takiego mocnego wejścia z prewencją, jakie teraz się dzieje, to trzeba powiedzieć, że Kościół jest dobrze przygotowany - ocenia o. Żak.

Edukacja prewencyjna i wdrażanie przyjętych standardów ochrony dzieci, młodzieży i osób bezbronnych odbywa się już od 7 lat w kościelnych instytucjach i diecezjach. W związku z tzw. Ustawą Kamilka, już nie tylko kościelne wewnętrzne prawo, ale i prawo państwowe wymaga, by realizowane były na każdym poziomie, a więc nie tylko np. w ośrodkach wychowawczych, ale i w każdej parafii. We współpracy z Akademią „Ignatianum” w Krakowie kierowane przez o. Żaka Centrum Ochrony Dziecka zainicjowało w 2016 r. studia podyplomowe z profilaktyki przemocy seksualnej wobec dzieci i młodzieży. Absolwenci studiów podejmują pracę m.in. jako asystenci socjalni i pracownicy instytucji opiekuńczo-wychowawczych, te osoby są swego rodzaju bazą.

W 2022 r. ukończony został projekt dotyczący opracowania zasad prewencji dla osób z niepełnosprawnością, zwłaszcza intelektualną. Dzięki ich pracy, gotowe są poradniki oraz materiały szkoleniowe. To fundament, na którym powstaje prewencyjne doświadczenie.

Koordynator KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży zapewnia, że „jesteśmy gotowi, by służyć naszym know-how, naszymi umiejętnościami innym, którzy są zaskoczeni ustawą i wymaganiami”. - Powiedzmy, z takiego medialnego punktu widzenia i pewnego rodzaju prezentacji obrazu Kościoła w społeczeństwie, wszyscy wiedzą, że „Kościół ma problem”, a nie że inne instytucje mają problem, a ta ustawa bardzo roztropnie zobowiązuje wszystkie instytucje, wszystkie miejsca, w których znajdują się małoletni, dzieci i młodzież, którzy wymagają ochrony - powiedział o. Żak.

Jak wyjaśnia dalej, wypracowane standardy dla wyodrębnionych typów placówek przygotowane zostały przez 9 specjalnych zespołów, które zasadniczo już swoją pracę zakończyły - Każde ze środowisk, każda z instytucji ma swój profil, swoja dynamikę i musi do tego dostosować te standardy i dlatego nie da się „kupić tego na rynku” -, ale trzeba to wypracować - mówi koordynator KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży.

- Teraz rozpoczyna się nowy etap, etap wdrażania. Wypracowane standardy będą przekazywane odpowiedzialnym za dane placówki, odbędą się szkolenia w maju i czerwcu - zapowiada o. Żak. Zwraca uwagę, że szczególną kategorią instytucji są parafie, których w Polsce jest 17 tysięcy, stąd dotarcie do każdej z nich jest wielkim wyzwaniem i dlatego zaproponowano model, w którym parafie otrzymają odpowiednie standardy, diecezje wytypują odpowiednio przygotowane osoby bądź zespoły odpowiedzialne za przeprowadzenie szkoleń proboszczów. - Ustawa odpowiedzialną za wprowadzenie standardów czyni osobę zarządzającą danym dziełem, instytucją proboszcza w parafii, dyrektora w szkole - przypomina o. Żak. Podkreślił, także kwestię, zgłaszaną przez grupy robocze przygotowujące standardy, którą jest przemoc rówieśnicza, w tym również seksualna przemoc rówieśnicza.

- Ponieważ ustawa przewiduje, że również dzieci i młodzież mają uczyć się chronić swoich własnych granic, być asertywnymi itd., trzeba nie tylko szkoleń odpowiedzialnych i personelu, ale też potrzeba wprowadzania programów, które uzdolnią dzieci, dadzą im siłę, by mogły się chronić - podkreślał Koordynator KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży.